نعناع دارای خواص و فواید بی‌نظیری است که از آن به صورت خوراکی و نوشیدنی استفاده می‌شود، این گیاه خوش عطر و بو خواص درمانی فراوانی دارد و استفاده از آن زمان‌بر نیست و در روزهای سرد و گرم آرامش‌بخش و انرژی‌زا است.
نعناع سردسته گروه نعناعیان و از سبزی‌های خوراکی است، این گیاه تمام اسانس‌ها و خواص پونه را دارد ولی برگ‌هایش کرک کم‌تری دارند و بریدگی‌های کنار برگ‌های آن بیشتر از پونه است. نعناع با نام علمی Mentha گیاهی است با ریشه هوایی و ساقه‌های مستقیم و چهارگوش و برگ‌های آن به طول 3 تا 5 سانتی‌متر، متقابل، نیزه‌ای یا دوکی است، حاشیه آن دارای بریدگی‌های عمیق و نوک‌تیز است، نعناع سبز معمولاً در سرتاسر جهان کشت می‌شود، این گیاه در نواحی شمال ایران و اطراف تهران به حالت وحشی و پرورشی می‌روید.
نعناع از گیاهان پرخاصیت و دارای طبیعتی گرم و خشک است، مهم‌ترین خاصیت دمنوش نعناع، تأثیر آن بر دردهای دستگاه گوارش شامل درد معده، روده، نفخ، دل‌پیچه، تهوع و اسهال است، همچنین از این دمنوش برای رفع بوی نامطبوع دهان و پیشگیری از بروز بیماری لثه‌ای استفاده می‌شود.
منتول موجود در نعناع باعث می‌شود این گیاه خاصیت ضددرد نیز داشته باشد، به همین منظور می‌توان اسانس نعناع را به عنوان ضماد بر روی محل درد استفاده کرد؛ همچنین چای نعناع یک نوشیدنی اثربخش برای تمدد(استراحت) اعصاب و شل‌سازی عضلات محسوب می‌شود.
منتول موجود در نعناع خاصیت ضدالتهابی قوی دارد به همین دلیل نعناع در درمان بیماری‌های التهابی دستگاه تنفسی مانند سینوزیت، آسم و آبریزش بینی مؤثر است، دمکرده نعناع یا دمنوش نعناع در کاهش التهاب گلو و حنجره در سرماخوردگی و رفع سینه درد و سرفه مفید است و گلو را نیز ضدعفونی و درد آن را برطرف می‌کند.
بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر یا IBS در زمان نوشیدن چای نعناع اغلب متوجه می‌شوند که علائم آن‌ها کاهش می‌یابد و تسکینی برای این بیماری است، همچنین برای درمان سوءهاضمه می‌توان از عرق نعناع یا دمکرده نعناع بعد از غذا استفاده کرد.
نوشیدن دمنوش نعناع ضمن خاصیت آرام‌بخشی و نشاط‌‌آوری، برای کاهش چربی و کلسترول و غلظت خون نیز مفید است، علاوه بر این یکی از بهترین نوشیدنی‌ها برای کاهش حالت تهوع و استفراغ به خصوص در دوران حاملگی است، همچنین افزاینده هورمون‌های زنانه، کاهنده هورمون‌های مردانه و ضد پُرمویی است.
این نوشیدنی عالی و سرد برای تابستان، از بیماری یرقان جلوگیری می‌کند، برای تقویت اعصاب بسیار سودمند است، باعث تقویت نیروی جنسی می‌شود، در درمان میگرن، از بین بردن کرمهای شکم، کاهش کم‌خونی و درمان قاعدگی دردناک مؤثر است.
دمنوش نعناع می‌تواند برای خانم‌هایی که مبتلا به گرفتگی قاعدگی هستند، بسیار مفید باشد، یکی از خواص دمنوش نعناع این است که این چای یک مایع خنک‌کننده مؤثر برای کاهش نفخ، دردهای شدید، گرفتگی قاعدگی و خستگی بوده و کسانی که در زمان قاعدگی دچار دل دردهای شدید هستند می‌توانند با نوشیدن دمنوش نعناع، درد خود را تسکین دهند.
درد و گرفتگی عضلات در زمان قاعدگی معمولاً ناشی از انقباضات و اسپاسم عضلات رحم است، بنابراین دمنوش نعناع با خواص ضداسپاسمی که گفته شد، کمک می‌کند تا شدت انقباضات عضلات دیواره‌های رحم و به دنبال آن درد کاهش یابد، به غیر از کاهش ناراحتی ناشی از گرفتگی عضلات، دمنوش نعناع در این دوره برای کاهش استرس و خستگی نیز استفاده می‌شود، نوشیدن یک فنجان دمنوش نعناع 2 یا 3 بار در روز قبل و در طول روزهای قاعدگی، سبب بهبود کلی در حالت خلقی، گرفتگی و درد می‌شود.
دمنوش نعناع می‌تواند در درمان بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها مؤثر و کارآمد باشد، از دست دادن وزن، در نتیجه سوختن کالری بیشتری است که فرد با ورزش و جایگزینی غذاهایی با کالری کم به جای غذاهایی با کالری زیاد به آن دست پیدا می‌کند.
با وجود این‌که نعناع یک روزه فردی را لاغر و جادو نمی‌کند ولی در کمک به لاغری مؤثر است زیرا باعث هضم سریع غذا می‌شود و برای کسانی که در درازمدت سعی در کاهش وزن دارند، مفید است.
دمنوش نعناع در درمان و بهبود دستگاه گوارش مؤثر است و باعث تسکین و هضم شده و حرکات روده سالم را با آرام کردن ارگان‌های دستگاه گوارش، تسریع می‌بخشد، با آرام کردن ماهیچه‌های دستگاه گوارش و افزایش جریان صفرا، هضم چربی‌ها را آسان‌تر و سریع‌تر کرده و با جلوگیری یا کاهش نفخ، گاز و سوءهاضمه و علائم سندرم روده تحریک‌پذیر باعث می‌شود تا سرعت هضم بیشتر و در نتیجه همراه با ورزش، سوخت و ساز کالری بالا رفته و کاهش وزن تسریع شود.
برای تقویت اعصاب، خوردن نان و پنیر همراه نعناع بسیار مفید است، همچنین هنگام تهیه ترشی برای این که آن ترشی برای اعصاب زیان‌آور نباشد، داخل آن نعناع می‌ریزند، این گیاه می‌تواند از طریق تحریک تعریق بدن، باعث خنک شدن فرد نیز شود.
برای درمان حساسیت‌های فصلی یا سینوزیت نیز می‌توان از بخور نعناع تازه استفاده کرد، این بخور برای بازکردن مجاری تنفسی و کاهش علائم حساسیت مؤثر است؛ جویدن برگ نعناع برای از بین‌بردن سکسکه، بوی بد دهان و التهاب لثه نیز مفید است؛ مصرف روزانه حدود 10 سی‌سی عرق نعناع که با آب‌گرم رقیق شده باشد، در کاهش نفخ شدید مفید است.
ماساژ شکم با اسانس نعناع دارای خاصیت کاهنده درد، به خصوص دردهای کولیکی نوزادان است و همچنین استفاده موضعی از نعناع در افزایش طراوات پوست و از بین‌بردن آکنه‌ها نیز مفید است؛ برای جلوگیری از شپش، موهای خود را با جوشانده نعنا بشویید.
اگر مشکلات گوارشی مربوط به بیماری ریفلاکس معده باشد، نوشیدن چای نعناع می‌تواند این وضعیت را بدتر کند، هرگز درمان خودسرانه و بدون مشورت با پزشک توصیه نمی‌شود، همچنین فردی که سنگ‌های صفراوی داشته و یا در حال حاضر از آن رنج می‌برد، چای نعناع می‌تواند آن را تشدید کند.
مصرف چای نعناع برای کودکان و نوزادان مناسب نیست، زیرا می‌تواند باعث ایجاد اسپاسم در آن‌ها شود و مقادیر زیادی چای نعناع در دوران بارداری نیز می‌تواند گاه باعث سقط جنین شود.
برخی از داروهای تجویزی می‌توانند با چای نعناع تداخل داشته باشند و تأثیر داروها کاهش یابد، دمنوش نعناع مانند هر گیاه دیگری باید به طور متعادل استفاده شده و از مصرف بیش از اندازه آن خودداری شود.
برای تهیه دمنوش نعناع 2 قاشق غذاخوری برگ نعناع تازه یا خشک شده را در یک قوری یا لیوان دمنوش بریزید، یک لیوان بزرگ آب جوش به آن اضافه کنید و درب قوری یا لیوان دمنوش را روی آن قرار داده و اجازه دهید به مدت 10 الی 15 دقیقه دم بکشد، سپس در فنجان بریزید و میل کنید، در صورت تمایل می‌توانید دمنوش نعناع را با کمی عسل یا نبات شیرین کنید و حتی می‌توان همراه برگ‌های نعناع تکه‌ای زنجبیل هم به قوری یا لیوان دمنوش اضافه کرد که به بهبود علائم سرماخوردگی بیشتر کمک کند.
در یک قابلمه روی شعله متوسط، 4 فنجان آب بریزید و 30 عدد برگ تازه نعناع را به آن اضافه کنید تا به جوش بیاید، از برگ‌های خشک نعناع هم می‌توان استفاده کرد ولی با استفاده از برگ نعناع تازه عطر و بوی چای بهتر می‌شود، وقتی آب به جوش آمد، اجازه دهید تا 5 دقیقه به همان حالت بماند و جوش بخورد، سپس اجاق را خاموش کنید.
برگ‌های نعناع را جدا کنید و عصاره به دست آمده از جوشانده آن را در یک بطری بریزید و چند قطعه یخ به آن اضافه کنید تا آن را خنک کند، اگر تمایل داشتید، کمی آب‌لیمو یا عسل هم به آن اضافه کنید، این نوشیدنی برای تابستان فوق‌العاده است.
همان‌طور که گفته شد، گیاه علفی نعناع دارای خواص معجزه آسای بسیاری است و از آن‌جا که این گیاه خودرو، در دامان طبیعت به وفور یافت می‌شود، توصیه می‌شود که به هر روشی که می‌توانید از آن استفاده کنید و از خواص بی‌نظیر آن بهره‌مند شوید.